Goed artikel over EV's in FD vandaag:
De toekomst van het autorijden is in Noorwegen al begonnen
Kari Lundgren
Elektrisch rijden wordt in Noorwegen al sinds de jaren 90 gestimuleerd, maar pas de laatste paar jaar gaat het hard. Bijna alle nieuwe auto's zijn elektrisch. 'Als de rekensom goed uitpakt, kopen mensen in groten getale EV's.'
Zelfs in afgelegen gebieden en in de poolkou vertrouwen de Noren op elektrische auto’s. Foto: Getty Images
In het kort
Noorwegen staat op het punt om ’s werelds eerste markt te worden waar bijna geen nieuwe auto’s met verbrandingsmotoren meer worden verkocht.
Met een ruim budget voor een actief stimuleringsbeleid is het gelukt om die transitie te realiseren.
Alleen de bedrijfsautobranche blijft nog achter.
Toyota voert in Noorwegen niet langer één, maar vijf elektrische modellen, om beter te concurreren met Tesla. Tankstations vervangen hun pompen door opladers en zelfs personeel van verpleeghuizen in afgelegen gebieden rijdt, ook in de maandenlange poolkou, in elektrische auto’s (EV’s).
Het zijn allemaal tekenen van een radicale verandering waardoor Noorwegen op het punt staat om ’s werelds eerste markt te worden waar bijna geen nieuwe auto’s met verbrandingsmotoren meer worden verkocht.
Die transitie is opmerkelijk snel verlopen. Maatregelen om het kopen van een EV te stimuleren bestonden al langer, aanvankelijk vooral om – uiteindelijk mislukte – Noorse start-ups op weg te helpen. De huidige versnelling in de verkoop van EV’s begon echter pas een paar jaar geleden, toen er meer modellen op de markt kwamen. Daarna ging het snel.
Hoewel sommige belastingvoordelen zijn afgebouwd, was in oktober 94% van alle nieuwe auto’s een EV – twee keer zoveel als in China. Daarmee is Noorwegen het doel dat in 2025 helemaal geen auto’s met verbrandingsmotor meer worden verkocht dicht genaderd.
Koopgedrag veranderen
Die snelle ontwikkeling is bepaald geen internationale trend. In Europa is de verkoop van EV’s in 2024 gedaald en in de VS kan de herverkiezing van Donald Trump een nieuw obstakel vormen voor de toch al haperende omschakeling naar emissievrije voertuigen.
Twee factoren spelen de transitie in Noorwegen in de kaart: de enorme olie- en gasreserves en het feit dat opeenvolgende regeringen de beperking van vervoersemissies tot prioriteit maakten. Maar het koude klimaat en het kleine aantal inwoners van ongeveer 6 miljoen waren obstakels. Bovendien is Noorwegen een verzadigde, stabiele markt, dus consumenten moesten hun vertrouwde koopgedrag veranderen; daardoor is het land tevens een belangrijke proeftuin voor andere ontwikkelde landen. ‘In termen van volume is dit geen grote markt, maar als je kijkt naar de lessen voor de toekomst is hij enorm belangrijk’, zegt Piotr Pawlak, de topman van Toyota Noorwegen.
Het geleidelijke einde van het tijdperk van de verbrandingsmotor heeft grote en kleine veranderingen gebracht. Tesla heeft zowel Toyota als Volkswagen overvleugeld als populairste automerk en Chinese fabrikanten als Nio en BYD rukken op. Er zijn nu ruim 160 elektrische modellen te koop; een decennium geleden waren dat er nog geen tien. Tankstations moesten hun bedrijfsmodel herzien. Garages moesten investeren in elektrische installaties en tegelijkertijd meer klanten binnenhalen om genoeg omzet te maken, want een EV is sneller te repareren.
Sommige problemen zijn nog niet opgelost, zoals wat er gebeurt met de accu van een EV die naar de sloop gaat. En ondanks het Noorse succesverhaal hebben nog steeds drie op de vier auto’s een verbrandingsmotor en bij bedrijfswagens is de transitie maar net begonnen.
Afgedankte voertuigen met verbrandingsmotoren op een sloperij in de Noorse plaats Brumunddal. Foto: Naina Helen Jama/Bloomberg
Gemeente-EV’s
Ook in het afgelegen plaatsje Rendalen, 225 kilometer ten noorden van Oslo, is de toekomst gearriveerd: op de parkeerplaats staan twee felgroene laadpalen.
De gemeente heeft zeven compacte elektrische SUV’s van Toyota gekocht, vooral voor medewerkers van een verpleeghuis, die ermee op huisbezoek gaan. Ze zijn in de zomer van 2023 geleverd en hebben de eerste winter goed doorstaan, zegt Tore Hornseth, manager bij de gemeente Rendalen. ‘We waren waarschijnlijk sceptischer dan nodig was.’
Maar in een hengelsportwinkel in het nabijgelegen dorpje Akrestrommen is de twijfel nog duidelijk aanwezig. Sondre Bjornstad Noren, een student die parttime in de winkel werkt, zegt dat hij, als hij met zijn vader gaat vissen, liever zijn oude Volkswagen stationcar neemt dan de EV van zijn vader, want zijn VW kan beter tegen slechte wegen en is ook praktischer.
Sommigen maken zich zorgen of ze onderweg niet met een lege accu komen te staan, zoals landbouwkundig consultant Frank Engene, die in zijn KIA-diesel regelmatig het bos in gaat om zijn hond uit te laten. ‘Mijn auto doet het goed, dus ik hoef geen andere’, zegt hij.
Auto’s steeds ouder
Dat geluid hoor je veel in Noorwegen, waar auto’s geleidelijk steeds ouder worden omdat mensen vasthouden aan hun conventionele model en geen nieuwe auto kopen. Gemiddeld is een benzineauto negentien jaar oud; in 2020 was dat zestien jaar. Voor dieselauto’s geldt hetzelfde, aldus de OFV, de Noorse belangenorganisatie voor wegvervoer en mobiliteit.
De verkoop van conventionele occasions is in 2024 gedaald, een teken dat de Noren hun auto langer houden. Maar toch dalen de aantallen; er rijden nu 1 miljoen minder benzineauto’s rond dan twintig jaar geleden, waarmee bovendien veel minder wordt gereden. Het brandstofgebruik is daardoor met 70% gedaald.
De vraag naar diesel is langzamer afgenomen, vooral omdat bussen en vrachtwagens daar nog steeds op rijden. De marktpenetratie van EV’s is bij bedrijfswagens met 29% nog geen derde van de personenauto’s, want voor bedrijfswagens zijn de stimuleringsmaatregelen minder royaal en er zijn minder verschillende modellen.
Een monteur werkt aan een accupakket in een garage in Hvam, Noorwegen. Foto: Naina Helen Jama/Bloomberg
Gratis parkeren
Niettemin is de transitie succesvol te noemen. Een van de redenen is dat die niet is afgedwongen. ‘Het gaat er vooral om wat het voordeligst is’, zegt Colin McKerracher van BloombergNEF. ‘Gedragsverandering is een veel minder groot probleem dan eerst werd gedacht. Als de rekensom goed uitpakt, kopen mensen in groten getale EV’s.’
De eerste maatregelen om elektrisch rijden te stimuleren werden in de jaren 1990 geïntroduceerd, om de Th!nk City en de Buddy – de eerste Noorse elektrische modellen – te ondersteunen. Het waren plompe, vierkante elektrische autootjes met een belabberde actieradius die alleen werden gekocht door milieufanaten, zegt Christina Bu, secretaris-generaal van de Noorse vereniging voor EV’s.
Th!nk City en Buddy gingen failliet. Het stimuleringsbeleid werd echter niet afgeschaft, maar juist uitgebreid: btw op EV’s werd afgeschaft, ze mochten op de busbaan rijden, parkeren was goedkoper en vaak zelfs gratis en de eigenaren konden gratis gebruikmaken van tolwegen en veerponten.
Daardoor werd voor steeds meer Noren een EV een logische keuze. In 2017 formuleerde de toenmalige centrumrechtse regering als doelstelling dat in 2025 alleen nog maar EV’s zouden worden verkocht, maar dat was niet in beton gegoten. In 2025 en daarna mogen er nog steeds benzine- en dieselauto’s worden verkocht – terwijl de EU vanaf 2035 een verkoopverbod wil invoeren.
Veel Noorse gezinnen die een EV kochten, hielden aanvankelijk voor de zekerheid ook hun gewone auto nog, maar nu heeft bijna twee derde van de eigenaren van een EV geen conventionele auto meer, aldus de vereniging voor EV’s.
Dat proces werd versneld toen de nieuwe centrumlinkse regering in 2021 voor auto’s met verbrandingsmotor de leges voor het kentekenbewijs verhoogde.
De Noorse welvaart was een andere succesfactor. De stimuleringsmaatregelen kosten de staat miljarden kronen, maar het land kan zich dat met zijn inkomsten uit de export van fossiele brandstoffen veroorloven.
Aantrekkelijker wachtruimtes
Minnesund is een dorpje met nog geen vijfhonderd inwoners aan de snelweg tussen Oslo en het wintersportgebied rond Lillehammer, aan de zuidpunt van het Mjøsa-meer. Het lijkt een onwaarschijnlijke plek voor een mijlpaal in de Noorse energietransitie, maar toch bouwde supermarktketen Circle K hier in 2012 het tweede snellaadstation van het land.
‘Mensen vroegen zich af waarom we hier in hemelsnaam een laadstation bouwden’, zegt Anders Kleve Svela, bij Circle K verantwoordelijk voor e-mobility. Hij weet nog dat hij destijds ’s winters in een Nissan Leaf vanuit Oslo hierheen reed, om te bewijzen dat je op één accu 70 kilometer kon rijden. ‘We haalden het net’, zegt hij.
De aanleg van een laadpunt kost €135.000; dat betekent voor Circle K een flinke investering, maar de keten heeft op zeker tien locaties benzinepompen verwijderd om zijn netwerk van ruim 1.000 laadpunten uit te breiden. In totaal heeft Noorwegen 29.473 publieke laadpalen; dat is ongeveer één per honderd auto’s.
Het laden van een accu kan ruim een half uur duren en dat betekent bij iedere oplaadsessie grotere verkoopkansen, maar daarvoor moeten de voorzieningen wel worden verbeterd. Circle K heeft de wachtruimtes aantrekkelijker gemaakt met stopcontacten voor laptops en telefoons en gratis wifi. Er is meer keuze in etenswaar, zoals vers gemaakte sandwiches en Noorse klassiekers als wafels en kardemombroodjes.
De gemeente Eidsvoll, waar Minnesund in ligt, is nog niet helemaal klaar voor de transitie. Zo wilde Circle K hier een laadpunt voor vrachtwagens bouwen, maar het bedrijf kreeg geen garantie dat er genoeg stroom zou zijn.
Een accu van 700 kilo
De Noorse pioniersrol betekent ook dat automobilisten moesten leven met kinderziekten, zoals een betaal-app moeten downloaden terwijl je tot je knieën in de sneeuw staat. Dat probleem moet in 2025 zijn opgelost, nu de regering alle aanbieders van laadpunten heeft verplicht om creditcards te accepteren. De Noren hebben ook moeten leren om hun reis te plannen en werk of iets ter verpozing mee te nemen voor het wachten tot hun auto is opgeladen, zeker bij grote drukte.
‘Ik denk dat Noren net zo min graag in de rij staan als Amerikanen, maar we zijn ertoe gedwongen’, zegt Oyvind Solberg Thorsen, de directeur van de OFV. ‘Mensen aanvaarden dat dit de realiteit is.’
Meer auto’s met een accu op de weg betekent dat er ook meer naar de garage komen. Banden en remmen moeten nog steeds worden vervangen, maar olie verversen hoeft minder vaak en reparaties gaan vaak sneller; soms is een software-update voldoende.
Voor autobedrijven als de Møller Group betekent de transitie dat er nieuw materiaal moest worden aangeschaft, zoals isolerende kleding en hefbruggen die een auto met een accu van 700 kilo aankunnen.
De verwijdering van een accumodule gebeurt in een aparte werkplaats door hoogopgeleide technici. ‘Bijna alles kan ter plaatse worden gerepareerd. Dat is anders dan vroeger, toen er nog wel eens specialisten van elders moesten komen’, zegt Marius Hjorth-Martinsen, chef van een werkplaats van Møller in een buitenwijk van Oslo. ‘Naarmate deze auto’s ouder worden, moeten accucellen, complete accu’s en elektromotoren worden vervangen’, zegt hij. ‘Daaraan zie je dat we ook aan deze auto’s werk hebben.’
Technische mankementen komen weliswaar vaker voor dan lege accu’s – die vormen nog geen 3% van alle hulpverzoeken aan autohulpdienst Viking – maar niet alle problemen zijn opgelost. Bij autosloopbedrijf Grønvolds Bil-Demontering, pal ten noordoosten van het Mjøsa-meer, staan bijna 700 autowrakken; ruim een derde is elektrisch. Van vele is het accupakket nog geschikt voor energieopslag, maar slechts ongeveer de helft van de elektrische auto’s zal worden doorverkocht, zegt coo Karl Morten Dalen.
‘Consumenten zouden al bij aankoop moeten meebetalen aan de kosten van recycling’, zegt hij. ‘Elektrisch rijden is maar een deel van de oplossing van het milieuprobleem.’
Een blijvertje
In het centrum van Oslo is de dominante rol van elektrische auto’s overduidelijk. Dealers van de Chinese merken Voyah, BYD, Hongqi en Xpeng vechten om de A-locaties. In de flagshipstore van het automerk Nio, recht tegenover het Noorse parlementsgebouw, worden klanten verwend met een cappuccino bij een haardvuur. An Ho, de directeur van Nio in Noorwegen, begon ruim drie jaar geleden een locatie voor de eerste Europese showroom te zoeken. Destijds waren er in Noorwegen maar een handjevol Chinese merken, nu is er keus te over.
Andere automerken blijven niet achter. Hyundai verkoopt sinds 2023 in Noorwegen geen auto’s op fossiele brandstof meer, net als Stellantis, het moederbedrijf van onder meer Peugeot, Opel en Fiat. Audi verkoopt voor liefhebbers alleen nog het benzinemodel RS, maar verder bijna alleen maar elektrische auto’s. Toyota blijft hybride modellen verkopen, maar breidt zijn gamma aan volledig elektrische modellen uit.
Ook de grote Noorse autodealers doen mee. Møller stopte in januari 2024 met de verkoop van conventionele Volkswagens. Bertel O. Steen is iets pragmatischer, maar niemand betwijfelt dat EV’s een blijvertje zijn.
‘Vroeger moest je je verdedigen als je een EV wilde kopen’, zegt Simen Heggestad Nilsen, directeur van de showroom van Bertel O. Steen in Oslo’s buitenwijk Lorenskog. ‘Nu is het juist omgekeerd.’
Nog steeds fijnstof
Elvia, de beheerder van het elektriciteitsnet van Oslo, moet het net uitbreiden en versterken met substations en transformatoren om ook afgelegen gebieden te bedienen. Maar omdat auto’s en bussen vaak buiten de piekuren opladen, raakt het elektriciteitsnet niet overbelast, zegt een woordvoerder van Elvia.
Nu 40% van alle auto’s elektrisch is, bevat de lucht in Oslo minder stikstofoxiden, maar de vervuiling met fijnstof, vooral door slijtage aan wegen en banden, is niet verdwenen. Elektrische auto’s hebben dat probleem niet veel erger gemaakt, maar ook niet veel beter, zegt Tobias Wolf, bij de gemeente verantwoordelijk voor de luchtkwaliteit.
Elektrificatie van wegvervoer biedt ‘geen volmaakte oplossing’, zegt hij. ‘Luchtkwaliteit is een ingewikkelde kwestie.’
Copyright: Bloomberg
Vertaling: Hans Scholten
Lees het volledige artikel:
https://fd.nl/tech-en-innovatie/1541488 ... l-begonnen
]
